Szpital w Chojnicach - O nas - Historia szpitala

Stary szpital Już bez mała 130 lat upłynęło od czasu powstania Szpitala w Chojnicach zwanego w początkach swego istnienia Zakładem św. Boromeusza. W ciągu tego okresu istotnym zmianom ulegały przynależność państwowa, stosunki ustrojowe i polityczne, wewnętrzna struktura szpitala, warunki pracy. Niezmieniona pozostała jednak jego funkcja i cel nadrzędny - dobro człowieka, jego życie i zdrowie. W br. ten cel ujęliśmy określając misję szpitala, która brzmi: Ratuje, leczy, otacza opieką.

Pokrótce przedstawię historię szpitala w Chojnicach. W 1884 roku wobec liberalizowania polityki władz pruskich, podjęto inicjatywę utworzenia szpitala na bazie istniejącej placówki opiekuńczo-wychowawczej prowadzonej przez ss. Franciszkanki. Inicjatorem tej idei był ks. dr Antoni Wolszleger. Projekt ten uzyskał duże poparcie okolicznego duchowieństwa i inteligencji katolickiej. 11 lipca 1885 roku ministrowie spraw wewnętrznych oraz wyznań religijnych wyrazili zgodę na założenie nowej placówki ss. Franciszkanek mającej na celu m.in. pielęgnowanie chorych.

W tym samym roku do Chojnic przybyła grupa sióstr, które objęły Zakład św. Boromeusza. Jednocześnie powstało kuratorium sprawujące zarząd nad nową placówką. W jego skład weszli m.in. ks. August Behrendt, ks. dr Klemens Ludtke, dr Jan Łukowicz senior, dr Hipolit Lniski. Kuratorzy na plan pierwszy wysunęli założenie szpitala. Z uwagi na małą ilość pomieszczeń, postanowiono wznieść odpowiedni budynek. Zaapelowano do ofiarności społeczeństwa, które w efekcie okazało się niespodziewanie hojne. Agitacja na rzecz budowy szpitala miała charakter patriotyczny, a wpłaty pieniędzy i popieranie tej idei było utożsamiane z deklaracją polskości. Do prac budowlanych przystąpiono w kwietniu 1886 roku, a 25 maja kuratorium zorganizowało uroczyste poświęcenie kamienia węgielnego. Początkowo leczenie chorych można było realizować jedynie poprzez opiekę ambulatoryjną przy pomocy ss. Franciszkanek. 12 listopada 1886 roku został przyjęty pierwszy pacjent na leczenie szpitalne a do końca tego roku przyjęto jeszcze czterech chorych. W tym celu urządzono 2 sale chorych w dawnej klauzurze. W 1887 roku, a wiec jeszcze w toku intensywnych prac budowlanych, liczba hospitalizowanych pacjentów wzrosła już do 68. W grudniu 1887 roku zakończona została budowa szpitala, na który złożyły się dwa, poprzednio wolno stojące domy, połączone obecnie nowo wzniesionym budynkiem, tj. segmentem z głównym wejściem, w jednolity obiekt.

Dysponując już pokaźną bazą lokalową szpital mógł spełniać swe podstawowe cele i stopniowo rozwijać się. W 1890 roku w szpitalu leczyło się już 164 pacjentów, w 1895-270, w 1900-405, w 1910-687, a w 1918-957. Było rzeczą oczywistą, że podniesienie poziomu opieki zdrowotnej wymagać będzie udoskonalania bazy leczniczej, instalacji dodatkowych urządzeń, a także dalszej rozbudowy. W związku z tym w 1888 roku doprowadzono do budynku szpitala wodociąg i kanalizację. W rok później zakupiono stół operacyjny. 1900 to rok, w którym szpital zelektryfikowano, a w 1903 założono centralne ogrzewanie. W 1906 roku zakład otrzymał w darze od Karoliny Wolszleger z Sępólna aparat rtg, urządzenia do hydroterapii i aparaturę do masażu elektrycznego. Z dzisiejszej perspektywy trudno sobie wyobrazić pracę szpitala w tak spartańskich warunkach - takie jednak były ówczesne realia. W tym miejscu trzeba stwierdzić, że ciągłe unowocześnianie szpitala, zabiegi mające na celu poprawę warunków higienicznych i zakup niezbędnych urządzeń medycznych odbywały się głównie za sprawą kierującego szpitalem lekarza dra J.K. Łukowicza. W parze z tym szedł rozwój przestrzenny zakładu. W 1903 roku zbudowano skrzydło północne, co pozwoliło powiększyć powierzchnię szpitalną. W roku następnym pozyskano tzw. Dom św. Jerzego, w którym w latach po II wojnie mieściło się PR. W latach 1902-1906 zbudowano trzypiętrowy budynek, w którym początkowo mieścił się zakład opiekuńczy dla dziewcząt, a znany jest on z tego, że w czasach nam współczesnych mieściły się w nim poradnie specjalistyczne. W 1907 roku pozyskano na potrzeby zakładu budynek narożny zwany Domem św. Franciszka, co pozwoliło na połączenie budynków w jedną całość. W 1918 roku powstała nowa sala operacyjna na pierwszym piętrze, w tymże roku wydzielono 12 łóżek na potrzeby leczenia dzieci. W 1919 roku utworzono laboratorium szpitalne. Modyfikacje i uzupełnianie wyposażenia dostosowywały szpital do poziomu nowoczesnych lecznic. Początkowo poszczególne budynki spełniały różne funkcje mieściły się w nich sierociniec, biblioteka, zakład dla dziewcząt, cele klasztorne i szpital wchodzące w skład zakładu św. Boromeusza. W 1922 roku zakończono ostatecznie przebudowę obiektów i połączona budynki, które jak na ówczesne czasy, stanowiły monumentalną całość. W tym też okresie powstał oddział zakaźny. Okres I wojny całkowicie zmienił charakter Zakładu św. Boromeusza utworzono w nim szpital rezerwowy na potrzeby wojska, a tylko niewielką część wydzielono na rzecz lecznictwa cywilnego. W tym czasie odegrał on znaczącą rolę w leczeniu rannych żołnierzy na froncie w Prusach Wschodnich. Przykładem niech będzie liczba zopatrzonych 3358 chorych i rannych w 1915 roku. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i przyłączeniu Pomorza do macierzy na początku 1920 roku zaszła potrzeba udostępnienia szpitala na potrzeby Wojska Polskiego. Dowództwo szpitala objął dr Jan Łukowicz junior w randze kapitana.

Dużą rolę odegrał szpital w okresie wojny polsko-radzieckiej. Liczne transporty rannych i chorych nadeszły w sierpniu 1920 roku spod Warszawy. To wówczas dzięki poświęceniu personelu medycznego udało się uratować miasto przed epidemią duru brzusznego, na który chorowali przebywający w szpitalu żołnierze. Zmarło wówczas kilkanaście osób spośród personelu szpitala. Zwalczaniem epidemii zajęli się lekarze dr Marceli Łukowicz i dr Henryk Mierzwiński. W 1921 roku Rada Miejska podziękowała pracownikom zakładu za opanowanie groźnej epidemii. W październiku tegoż roku szpital przestał być szpitalem wojskowym i na powrót rozwinął działalność w pełnym zakresie. Stary szpital W dalszym ciągu był modernizowany. Szpital cieszył się bardzo dobrą opinią, liczba leczonych pacjentów ciągle rosła aż 1930 roku, od którego to na skutek kryzysu gospodarczego liczba pacjentów zaczęła spadać z 1828 w roku 1928 do 697 w 1935. Na marginesie należy wspomnieć, że lecznictwo w owym czasie było prywatne, i że liczba ubezpieczonych mogących korzystać bezpłatnie z lecznicy na 70-tysięczny powiat liczyła 980. Pomimo pogarszającej się sytuacji szpitala zakupiono w tym okresie nowe aparat rtg, nowoczesny stół operacyjny i urządzono gabinet fizykoterapii. W 1933 roku zorganizowano pierwszą w mieście Poradnię Matki i Dziecka pod kierunkiem wielce zasłużonego dla szpitala dra Wrzesińskiego. Organizowano w lecznicy liczne szkolenia i kursy. Zaczęto zatrudniać obok sióstr zakonnych pielęgniarki świeckie. Na szczególne słowa uznania zasługuje poświęcenie personelu pomocniczego, a zwłaszcza ss. Franciszkanek. O randze zakładu leczniczego w najwyższym stopniu decydowała kadra lekarska. W ciągu dziesięcioleci pracowało w nim wielu utalentowanych, dobrze przygotowanych pod względem fachowym lekarzy. W pierwszych latach istnienia Zakładu Boromeusza obok kierującego dra J.K. Łukowicza pracował w szpitalu dr H. Lniski. W 1890 roku podjął pracę u boku starszego brata dr Teodor Kazimierz Łukowicz, który pracował w szpitalu do 1921 roku. W 1917 roku, po praktykach w najprzedniejszych klinikach przybył do Chojnic na stałe i zarazem do pracy w szpitalu syn pierwszego dyrektora dr Jan Paweł Łukowicz. Po śmierci ojca w 1918 roku objął on kierownictwo lecznicy i w najlepszym tego słowa znaczeniu kontynuował tradycje rodziny. Dyrektorem był, z przerwą na lata okupacji, do 1950 roku. W szpitalu pracował również drugi syn dra Jana Karola Łukowicza-Marceli, o którym była mowa w związku z epidemią duru brzusznego.

Do zasłużonych lekarzy szpitala chojnickiego w tym okresie należeli: długoletni ordynator oddziału wewnętrznego dr Paweł Neymann, dr Henryk Wrzesiński, dr Franciszek Neumann i wielu innych. W 1936 roku uroczyście obchodzono uroczyście 50 lecie szpitala. Zaproszonych było wielu znakomitych gości z Wojewodą Pomorskim Kirtykisem i ks. bp. Okoniewskim na czele. Był to zarazem jubileusz 50 lecia pracy Janów Łukowiczów jako ordynatorów szpitala. W okresie II wojny światowej lekarze i wyspecjalizowani pracownicy narażeni byli na eksterminację i jedynym ratunkiem była ucieczka przed wrogiem z dala od miejsca pracy. W tym czasie Polacy pozbawieni zostali niemalże całkowicie pomocy lekarskiej gdyż w Chojnicach nie było ani jednego lekarza Polaka. Trudny był powojenny start chojnickiego szpitala pod wezwaniem Karola Boromeusza. Brakowało kadry, sprzętu medycznego, lekarstw i wyposażenia. Pewną pomoc w najtrudniejszym okresie szpital otrzymał od polonii amerykańskiej, za pośrednictwem ambasady USA w Warszawie, dzięki osobistym znajomościom doktora J. P. Łukowicza, który w 1945 roku po powrocie do Chojnic był jedynym lekarzem w szpitalu. Do 1949 roku szpital był własnością kurii biskupiej w Pelplinie, następnie został upaństwowiony. Funkcję dyrektora, którą dotychczas pełnił dr J. P. Łukowicz w listopadzie 1950 roku objął dr Teodor Janicki. Dr Łukowicz ze względu na wiek i stan zdrowia przeszedł do pracy w poradni chirurgicznej ze stałym kontaktem z oddziałem chirurgicznym i pracował do chwili swego zgonu. Przed śmiercią dr Łukowicz przeżywa dwie radosne chwile. W początku 1957 roku szpital Chojnicki nazwany zostaje imieniem jego ojca doktora Jana Karola Łukowicza a najwyższe władze państwowe przyznają mu w uznaniu jego zasług Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Sylwetka patrona szpitala

Dr medycyny, chirurg Jan Karol Maciej Sirwind-Łukowicz herbu Newlin urodził się 29.04.1854 r. w rodzinie ziemiańskiej jako syn Jana Sirwind-Łukowicza oraz Katarzyny z d. Strecker w Blumfeldzie obecnie Niwy. W 1862 roku rozpoczął naukę w gimnazjum w Chojnicach, które ukończył w 1865 roku. Bezpośrednio po maturze rozpoczął studia na wydziale lekarskim Uniwersytetu we Wrocławiu, a następnie w Halle i Berlinie, które ukończył w 1879 roku, w tym samym roku obronił pracę doktorską i uzyskał tytuł doktora medycyny i chirurgii. Jednoroczną służbę wojskową odbył w gwardii piechoty w Berlinie, a następnie praktykował jako asystent u prof. Genzmera w szpitalu diakonisek w Halle gdzie uzyskał tytuł specjalisty chirurga. W 1882 roku wcielono go ponownie do wojska - służył w 5 pułku artylerii ciężkiej w Poznaniu. W styczniu 1883 roku osiedla się jako lekarz w Chojnicach. W tym samym roku ożenił się z Bogumiłą Sikorką z Leśna, z którą miał 5 synów i 2 córki. W 1885 roku gorąco propagował ideę otwarcia szpitala w Chojnicach razem z ks. drem Antonim Wolszlegierem i ks. drem Ludkiem, a po jego otwarciu został wybrany dożywotnim członkiem kuratorium Zakładu św. Boromeusza i objął obowiązki lekarza - ordynatora. Jego zdolności lekarskie i organizacyjne znacznie przyczyniły się do rozwoju szpitala. Cały czas dążył do unowocześnia lecznicy i ciągłej poprawy warunków. Nie szczędził przy tym wydatków, które bardzo często pokrywał z własnych funduszy. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany. Pracował kolejno jako szef sanitarny garnizonu chełmińskiego, obozu jenieckiego w Bytowie i w Czersku. Ze względu na szeroką wiedzę lekarską powoływano go na konsultanta do okolicznych powiatów. Cieszył się uznaniem i popularnością, był szanowany jako obywatel. Od 1903 roku był radnym miejskim. Poza pracą zawodową i społeczną z lubością oddawał się myślistwu. O tym jego zamiłowaniu świadczy bogaty zbiór rozmaitych trofeów myśliwskich, które do dnia dzisiejszego są w posiadaniu rodziny. Zmarl 18.07.1918 r. i został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Chojnicach.

Budowa nowego obiektu

Już w roku 1974 po pożarze Szpitala w Chojnicach zostały podjęte działania zmierzające do budowy nowego obiektu, który tworzyłby bezpieczną i nowoczesną bazę dla zaspokojenia potrzeb zdrowotnych mieszkańców. Jednak decyzja o budowie nowego szpitala w Chojnicach została podjęta dopiero w 1986 roku. Do tej pory, pomimo postępu cywilizacyjnego, zwiększenia liczby mieszkańców regionu, Chojnice posiadały budynek szpitalny, który nie zabezpieczał potrzeb zdrowotnych mieszkańców Chojnic oraz okolicznych miast i gmin. Większość budynków zbudowana została w 1887 roku. Rozpoczęcie budowy nowego Szpitala w Chojnicach nastąpiło w 1988 roku. Jednak już w roku 1991 ówczesny Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy wstrzymał prace budowlane.

Rozpoczęcie budowy Szpitala Rejonowego

W lipcu 1993 roku nastąpiła odmowa wpisania starego szpitala do rejestru Zakładów Opieki Zdrowotnej z powodu niespełniania przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej.Wznowienie budowy nastąpiło w czerwcu 1996 roku. Od tego czasu prowadzone były roboty budowlano-montażowe. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosiła 214.9 mln złotych.

Prace budowlane

Do końca 2002 roku poniesiono nakłady inwestycyjne w kwocie 142.1 mln złotych, w tym:

roboty budowlano-montażowe: 109.7 mln złotych
wyposażenie: 32.4 mln złotych

Poczynione oszczędności oraz dokonane działania organizacyjne pozwoliły na rozpoczęcie w październiku 2002 roku działalności nowego Szpitala przy niepełnym zrealizowaniu inwestycji i założeniu pozyskania w latach 2003 - 2004 dalszych środków inwestycyjnych koniecznych do pełnego zakończenia inwestycji.